Czwartek, Lipiec 2023, 23:33
LSD - dietyloamid kwasu lizerginowego, półsyntetyczna pochodna kwasu lizerginowego, związku z grupy alkaloidów sporyszowych, produkowanych przez grzyb Buławinka czerwona (Claviceps purpurea). Jeden z najlepiej znanych i zbadanych psychodelików, jednocześnie jeden z najsilniej działających halucynogenów - minimalna dawka, przy której efekty są dostrzegalne, to 20 μg = 0,00002 grama (1μg to 1/1.000.000 grama, dla porównania moneta o nominale 1 grosz waży 1,3 grama).
Historia:
LSD po raz pierwszy zostało otrzymane 16 listopada 1938 r. przez Alberta Hoffmana, szwajcarskiego chemika pracującego w zakładach Sandoz. W 1943 r. Hoffman przypadkowo odkrył psychoaktywne działanie LSD (stało się to w wyniku kontaminacji w trakcie oczyszczania substancji - LSD wchłania się przez skórę).[bib]100280[/bib]
Podstawowa charakterystyka chemiczna: [bib]100281[/bib]
numer CAS: 50-37-3
wzór sumaryczny: C20H25N3O
masa molowa: 323.42
temperatura topnienia: 86ºC
bezwonny, bezbarwny, bez smaku
Atomy węgla C-5 i C-8 są asymetryczne, stąd istnieją cztery izomeryczne, optycznie aktywne formy LSD. Mamy d- i l-LSD oraz d- i l-dietyloamid kwasu izolizerginowego. Tylko forma d-LSD ma właściwości psychoakywne. Do dziś zbadano szeroką gamę homologów i analogów LSD, jednak jedynie pochodne przy atomie azotu N-6 mają podobną aktywność do LSD.
Forma:
znaczek (blotter) nasączony roztworem LSD,
roztwór (najczęściej alkoholowy),
żelowe ziarna powstałe w wyniku wymieszania roztworu LSD i substancji żelującej
Dawkowanie:
Minimalna dawka skuteczna to 20 μg. "Zalecana" dawka mieści się w granicach 80-150 μg.
Dawkowanie i efekty:
próg: 20μg
lekkie: 25 - 75μg
optymalne: 80 - 150μg
silne: 150 - 400μg
bardzo silne: 400μg+
Czas do wystąpienia efektów po zażyciu doustnym: 30 - 120 minut (zwykle ok. 1 godziny)
Czas trwania efektów: 6-14 godzin (w zależności od dawki)
Czas, po którym ustępują wszystkie efekty: 24 godziny od przyjęcia.
Efekty:
zmiany w odczuwaniu (wizualne, dźwiękowe, smakowe, węchowe, motoryczne)
iluzje
pseudo-halucynacje
intensyfikacja percepcji kolorów
metamorfozy obiektów i twarzy
intensywne (kalejdoskopowe lub malownicze) wizje z transformacją zawartości
zmiany w odczuwaniu emocji
intensyfikacja doświadczeń emocjonalnych: euforia, dysforia, niepokój, zmiany nastroju
zmiany w procesie myślenia
mniej abstrakcyjne i bardziej fantazyjne myślenie
szersze i nietypowe skojarzenia
zmniejszona zakres koncentracji
zmiany w odczuwaniu własnego ciała
zmiana w wizualnym odbiorze ciała
nietypowa, wewnętrzny odbiór procesów fizycznych (własnego ciała)
metamorficzne zmiany kształtów ciała
zmiany w funkcjonowaniu pamięci
ponowne doświadczanie ważnych wspomnień z przeszłości
hipermnezja (wzmożona zdolność zapamiętywania)
regresja wiekowa
doświadczenia mistyczne
Legalność:
W Polsce wytwarzanie, posiadanie oraz obrót LSD, jak i prekursorami do jego syntezy jest nielegalne (grupa I-P wg Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005 roku).
Toksykologia:
W zależności od gatunku wartości LD50 się różnią. Najwrażliwszym organizmem jest królik (LD50=0,3 mg/kg, podane dożylnie), wartości dla szczura są wyższe (LD50=16,50 mg/kg, I.V.), natomiast myszy tolerują dużo wyższe dawki (LD50=46-60 mg/kg, I.V.). Przyczyną zgonu był paraliż i zaburzenia oddychania. [bib]100282[/bib][bib]4894506[/bib][bib]13387724[/bib] Zbadano również wpływ LSD na naczelne - podanie małpom (Macaca mulatta) dawek w przybliżeniu 1,0 mg/kg I.V. nie skutkowało trwałymi zaburzeniami somatycznymi.[bib]13275159[/bib] [Zakładając, że małpa ma wagę ok. 35 kg, podana dawka to 35mg - czyli 350 razy więcej, niż dawka skuteczna u człowieka.]
Do dziś nie są znane przypadki zgonów u ludzi spowodowanych przedawkowaniem LSD. W 1974 roku opublikowano pracę w której opisano przypadek ośmiu osób, które przypadkowo zażyły do nosowo dużą dawkę LSD (myląc z kokainą). Stężenie LSD w osoczu pacjentów oscylowało w granicach 1000-7000μg/100mL osocza. U pacjentów wystąpiły stany śpiączki, hipertermii, wymioty, lekkie krwawienie z przewodu pokarmowego oraz problemy oddechowe. Mimo to, dzięki leczeniu szpitalnemu wszyscy pacjenci przeżyli, nie stwierdzono także żadnych efektów ubocznych.[bib]4816396[/bib]
W 1967 roku pojawiły się doniesienia o uszkodzeniach chromosomowych indukowanych przez LSD [bib]6018505[/bib], jednak praca ta nie spełnia kryteriów naukowych i została obalona w późniejszych badaniach (np. Dishotsky [bib]4994465[/bib] i Grof [bib]100287[/bib]). Badania doświadczalne nie znalazły dowodów potwierdzających tezy o terato- i mutagennym działaniu LSD na człowieka. Efekty teratogenne u zwierząt (myszy, szczury, chomiki) zostały zaobserwowane tylko w przypadku użycia ekstremalnie wysokich dawek LSD (do 500μg/kg podskórnie [dawka skuteczna u człowieka, to ok. 100μg całkowicie (nie na kg masy ciała)]).[bib]4183169[/bib] U myszy najwrażliwszym okresem było pierwsze 7 dni ciąży.[bib]19040555[/bib] LSD nie ma potencjału rakotwórczego.[bib]100287[/bib]
Wykorzystanie medyczne:
Terapia terminalnie chorych
Jednym z najciekawiej i najlepiej udokumentowanym wykorzystaniem LSD jest użycie go w terapii osób chorych terminalnie. Kast i Collins [bib]14169837[/bib] w pracy z 1964 roku prezentują wyniki wskazujące na przeciwbólowe działanie LSD u umierających osób, które przetrwały ostre efekty psychologiczne. Wstępna obserwacja pacjentów, u których wystąpił ten efekt wskazuje, że pacjenci zmienili swoje nastawienie odnośnie śmierci. Późniejsze badania przeprowadzone przez Kast'a [bib]4163076[/bib][bib]100284[/bib] doprowadziły do wniosków, że leczenie przy użyciu LSD skutkowało poprawą w psychologicznym nastawieniu u umierających pacjentów, zwiększoną otwartością na rodzinę i otoczenie oraz wzmożoną zdolnością do odczuwania radości z codziennego życia.
W późniejszych badaniach w Spring Grove State Hospital w Maryland, zaobserwowano postęp u dwóch-trzecich spośród pacjentów (terminalnie chorych na nowotwór), którzy przyjmowali LSD. Poprawa objawiała się w poprawie nastroju, zmniejszonym niepokoju i strach przed śmiercią oraz spadkiem zapotrzebowania na leki przeciwbólowe.[bib]5467681[/bib][bib]4140164[/bib][bib]2418186[/bib] U połowy z tych pacjentów zaobserwowano dramatyczną poprawę, a Ci, którzy mieli najgłębsze doświadczenia, odczuli największą poprawę.[bib]5467681[/bib] Niestety badania te zostały przerwane z uwagi na zainteresowanie mediów, użycie rekreacyjne LSD i późniejszą delegalizację, która nastąpiła na przełomie lat 60. i 70. ubiegłego wieku.
W ostatnim czasie podejmowane są próby powrotu do badań i ponownego przebadania potencjalnych medycznych korzyści LSD i innych halucynogenów (zobacz stronę Instytutu Hefftera, który prowadzi badania nad halucynogenami).
Terapia uzależnień
Wczesne próby wykorzystania halucynogenów (w szczególności LSD) w terapii alkoholików rozpoczęły się w 1953 r. w Kanadzie. [bib]100285[/bib][bib]4381477[/bib] Alkoholizm i nadużywanie alkoholu plasują się w czołówce chorób psychicznych w USA i powiązane są z nimi poważne konsekwencje medyczne oraz ekonomiczne. Co więcej, na potrzeby badań, zgłosiło się wielu kandydatów do leczenia, a u wielu z nich wcześniejsze próby innych terapii nie powiodły się.
Przewidywano, że badania kliniczne na tej populacji będą relatywnie proste - oczekiwano, że alkoholicy będą szybko wracać do zdrowia. Drugą zaletą był łatwy do pomiaru punkt końcowy - spadek ilości spożywanego alkoholu.
Pierwotna motywacja do użycia halucynogenów w leczeniu alkoholizmu opierała się na przeświadczeniu, że efekty po zażyciu LSD mogą być podobne do delirium tremens - negatywnych konsekwencji, które mogą pomóc w powstrzymaniu się od używania alkoholu.
Niestety, nie ma odpowiedzi na pytanie czy leczenie alkoholizmu przy użyciu LSD jest efektywne. Pełną dyskusję tego problemu można znaleźć w doskonałej i pełnej analizie przygotowanej przez Mangini'ego [bib]9924844[/bib]. Jak zostało wspomniane w tej pracy, wyniki pozostają niejednoznaczne z uwagi na różnice w procedurach leczenia, podłożu teoretycznym, błędach i przeświadczeniach oraz różnych definicjach terminów, w zależności od zespołów badawczych prowadzących badania. W badaniach nad wykorzystaniem halucynogenów sytuacja ta nie jest niezwykła z uwagi na niekontrolowane badania oraz definicje sukcesu post hoc - tego typu przypadki były na porządku dziennym w badaniach psychiatrycznych w połowie lat 50. XX. wieku.
Opierając się na wyczerpującym przeglądzie literatury, Mangini [bib]9924844[/bib] wnioskuje, że "Pomimo zamieszania na temat skuteczności leczenia LSD spowodowanych przez ograniczenia wcześniejszych badań, możliwość, że LSD może być przydatne w leczeniu alkoholizmu pozostaje otwarta. Wiele możliwych historycznych interpretacji wyników badań LSD zostało pozostawione nieodkryte, a wiele aspektów zgromadzonych danych pozostaje bez oceny."
Co możemy stwierdzić z badań i analizy Manginiego, to że do ponownej oceny stosowania halucynogenów jako składników kompleksowego programu leczenia alkoholizmu i uzależnień może się opłacać.
Sytuacja jest bardzo podobna w odniesieniu do wczesnych badań przeprowadzonych w celu zbadania możliwości wykorzystania halucynogenów w leczeniu uzależnienia od heroiny lub innych narkotyków. Oznacza to, że poprzez słabe przygotowanie oraz brak kontroli w badaniach, itp., nie udało się odpowiedzieć na pytanie, czy leczenie przy wykorzystaniu halucynogenów może prowadzić do długoterminowych abstynencji.
Halpern [bib]100286[/bib] opisuje wiele badań, w których wyniki dawały wskazówki, że halucynogenny posiadają pewną użyteczność. Niedawno opisał dwa anegdotyczne przykłady z własnej praktyki, gdzie dwóch pacjentów z powodzeniem stosowało halucynogenny do kontroli nad uzależnieniem od heroiny i leków nasennych oraz uspokajających [bib]100286[/bib]. W oparciu o przegląd literatury stwierdza on, że halucynogeny zasługują na bliższą analizę i że rzeczywiście może być celowe użycie tych substancji w leczeniu uzależnienia od narkotyków.
Terapia zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych
Zaburzenie obsesyjno-kompulsywne (Obsessive-Compulsive Disorder) jest zaburzeniem psychicznym, które charakteryzuje się występowaniem obsesyjnych myśli powodujących lęki.
Savage i współpracownicy [bib]13986867[/bib], jako pierwsi dostarczyli dowody na skuteczność halucynogenów w terapii OCD, gdzie po dwóch dawkach LSD pacjent, który cierpiał na depresje i gwałtowne, obsesyjne skojarzenia seksualne doznał znacznej i stałej poprawy stanu zdrowia. Późniejsze doniesienia mówią o pacjencie, który cierpiał z powodu obsesyjnych myśli i strachu przed zanieczyszczeniem. Po 15-miesięcznym leczeniu z wykorzystaniem LSD (raz na tydzień), bez dodatkowej terapii wspomagającej, symptomy zaczęły ustępować i po trzech latach leczenia pacjent był w pełni wolny od symptomów choroby i funkcjonował bez problemów zarówno w sferze prywatnej, jak i zawodowej.[bib]842386[/bib]
Leonard i Rapoport [bib]3631327[/bib] opublikowali przypadek nastolatka z OCD, który brał LSD ponad sto razy i podczas doświadczenia (bycia pod wpływem działania LSD) jego obsesyjne myśli nasilały się przez pierwszą godzinę, po czym ulegały remisji na następne 4-5 godzin. Grzyby zawierające psylocybinę oraz meskalinę miały ten sam efekt. Dodatkowo, ostatnie niepotwierdzone badania dostarczyły dowodów, że użycie halucynogenów może łagodzić symptomy OCD [bib]9210762[/bib][bib]9924841[/bib].
Obecnie uważa się, że system serotoninergiczny gra kluczową rolę w OCD, jednak do tej pory nie zostały zidentyfikowane receptory odpowiedzialne za takie działanie. Mimo to, pojawiają się opinie, że istotne w tej sprawie mogą być receptory 5-HT2C - zarówno agoniści, jak i antagoniści tego typu receptora mogą powodować wystąpienie i nasilenie symptomów OCD [bib]12782219[/bib]. Powyższe, niepotwierdzone badania nad długoterminową reemisją symptomów OCD może sugerować indukowaną halucynogenami regulację w dół (ang. down-regulation) receptorów 5-HT2A. Z powodu względnego braku skuteczności obecnych terapii, leczenie OCD przy wykorzystaniu halucynogenów powinno zachęcać do dalszych badań nad tym zagadnieniem.
